Προγράμματα απεξάρτησης από τον τζόγο στην Ελλάδα με χορηγούς...καζίνο

Όταν το παιχνίδι παύει να είναι ένα απλό ρίσκο απέναντι στην τύχη που σαγηνεύει, όταν η μανία καταστρέφει ιλιγγιωδώς τη σκέψη, τότε το άτομο «ποντάρει» στην αυτοκαταστροφή του. Εκεί αρχίζει «παιχνίδι» το Κέντρο Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης σε συνεργασία - παραδόξως - με το καζίνο του Λουτρακίου.

 
Της Μαρίας Γαλίτση
mgalitsi@kathimerini.gr



 «Εξαρτάστε…Από τα τυχερά παιχνίδια; Γραμμή βοήθειας S.O.S.» Αλήθεια, πού πιστεύετε ότι θα συναντούσατε αυτό το μήνυμα; Σε κάποια διαφήμιση για κοινωνικό έργο; Σε κάποιο συνέδριο για την καταπολέμηση του εξαρτημένου τζόγου; Κι όμως, αυτό είναι το μήνυμα που αναγράφεται στην πίσω όψη του εισιτηρίου εισόδου στο καζίνο του Λουτρακίου.

Το 2002, το καζίνο Λουτρακίου προχώρησε στην ίδρυση, χρηματοδότηση και λειτουργία του Προγράμματος για την Προστασία των εξαρτημένων - από τον τζόγο - ατόμων, σε συνεργασία με το Κέντρο Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης.


Εθισμένοι στη δράση

«Εμείς δεν προσπαθούμε να πείσουμε τους ανθρώπους να μην παίζουνε. Δεν είναι αυτός ο σκοπός μας. Εμείς αρχίζουμε δουλειά από τη στιγμή που ο άνθρωπος έχει ένα πρόβλημα. Δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις κοινωνικές και προσωπικές του ανάγκες. Δε βλέπουμε την ηθική πλευρά του ζητήματος. Εμείς βλέπουμε τον κίνδυνο», εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνος Μπάλλας, επικεφαλής του προγράμματος ψυχολογικής υποστήριξης εθισμένων παιχτών του Ελληνικού Κέντρου Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης.

«Μερικοί θεωρούν το τζόγο ως μία πρόκληση, ένα ρίσκο. Για άλλους είναι δράση. Όταν χάσουν, προσπαθούν να κερδίσουν τα χαμένα», επισημαίνει ο κ. Μπάλλας και συνεχίζει περιγράφοντας τα εθισμένα άτομα: «Άνθρωποι γεμάτοι άγχος, γεμάτοι ανησυχία, χωρίς να αποτελεί για αυτούς το καζίνο, ένα μέρος όπου θα διασκεδάσουν με άλλες παρέες». Σύμφωνα με τον κ. Μπάλλα, είναι μύθος η συμβολή του κοινωνικού υπόβαθρου στο κατά πόσο είναι ευάλωτος ένας χαρακτήρας απέναντι στον τζόγο. Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι παίζοντας τα λίγα χρήματα που διαθέτουν, νιώθουν ότι κατά αυτόν τον τρόπο εντάσσονται στην τάξη εκείνη των «προνομιούχων» που αφήνουν υπέρογκα ποσά στους ναούς των χρημάτων.

Στο σχήμα που ακολουθεί διευκρινίζεται η προέλευση των τηλεφωνημάτων που δέχτηκε η γραμμή βοήθειας του προγράμματος, το 2006.


Η εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια παρουσιάζει κοινά σημεία με άλλες μορφές εξάρτησης, όπως το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Ο κίνδυνος της υποτροπής παραμονεύει σε κάθε γωνιά. «Η υποτροπή είναι σύμπτωμα της νόσου», για το λόγο αυτό απαιτείται υπομονή και προσπάθεια, τονίζει ο επικεφαλής του προγράμματος, που αντιμετωπίζει ως ασθένεια τον παθολογικό τζόγο. Σε αντίθεση, ωστόσο, με άλλες μορφές εξάρτησης όπου καταναλώνονται ουσίες από τον οργανισμό του ατόμου, στην περίπτωση του τζόγου ο εθισμός εντοπίζεται στο αίσθημα της δράσης. Κι ίσως αυτό είναι που κάνει ακόμη πιο ύπουλη την εξάρτηση. Η δράση ναρκώνει όλα τα συναισθήματα του εθισμένου παίχτη. Λειτουργεί ως ένα διεγερτικό, ένα ηρεμιστικό ή ένα υπνωτικό χάπι, που επιφέρει την επιθυμητή ψυχική διάθεση.



Σεμινάρια για κρουπιέρηδες 

«Το καζίνο είναι χώρος διασκέδασης και απόλαυσης των παιχνιδιών. Δεν είναι χώρος αναζήτησης λύσεων σε άλλα προβλήματα. Επιθυμία μας είναι να μην μετατρέπεται η διασκέδαση σε απειλή. Να μπορούν όλοι οι επισκέπτες να ξεφεύγουν από την καθημερινότητα, διασκεδάζοντας με την παρέα τους, σε ένα απόλυτα ασφαλές και πολυτελές περιβάλλον», μας εξήγησε ο υπεύθυνος Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων του καζίνο Λουτρακίου, Γιάννης Βραχάτης.
Πέρα από τη λειτουργία 24ωρης τηλεφωνικής γραμμής επικοινωνίας, τη διοργάνωση συνεδρίων και ημερίδων για τις εξελίξεις στην προστασία και περίθαλψη των εθισμένων ατόμων στα τυχερά παιχνίδια, το καζίνο Λουτρακίου περιλαμβάνει στα πλαίσια του προγράμματος της θεραπείας και την εκπαίδευση του προσωπικού του. Σε πρώτη φάση, η εκπαίδευση εστιαζόταν στα διευθυντικά στελέχη και τους προϊσταμένους της επιχείρησης, μέσω σεμιναρίων από ειδικούς ψυχίατρους και ψυχολόγους.
Στη συνέχεια, η εκπαίδευση επεκτάθηκε στους τμηματάρχες των χώρων παιχνιδιών του καζίνο και εισήχθη ως βασικό μάθημα στη σχολή των κρουπιέρηδων, ώστε να εντοπίζονται και να προσεγγίζονται όσοι χρειάζονται βοήθεια.



Φαβορί…ο ΟΠΑΠ

Ο τζόγος, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στα καζίνο. Ο ιππόδρομος και τα παιχνίδια του ΟΠΑΠ συμπληρώνουν το τοπίο της ελληνικής αγοράς τυχερών παιχνιδιών. Μάλιστα, ο ΟΠΑΠ - που έχει μονοπωλιακό δικαίωμα από το Δημόσιο για τη λειτουργία τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα - είναι η τρίτη μεγαλύτερη λοταρία στον κόσμο και η πρώτη στην Ευρώπη με βάση τις - κατά κεφαλήν - πωλήσεις της, σύμφωνα με έκθεση της MECN (MECN - Lottery Benchmarking and Success Factors).Φαίνεται πως ο Οργανισμός έχει «άσσο» στο μανίκι με τα έσοδα από το «Κίνο» και το «Στοίχημα». Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έσοδα από το «Κίνο» (2,4 εκατ. ευρώ το 2006) προήλθαν χωρίς καμία διαφήμιση από τον ΟΠΑΠ.

Για το 2007, τη μερίδα του λέοντος κατέχει με ποσοστό 56,5% της ελληνικής αγοράς τυχερών παιχνιδιών ο ΟΠΑΠ, ενώ ποσοστό 35,7% αποσπούν τα καζίνο. Ακολουθούν τα Κρατικά Λαχεία με 413 εκατ. ευρώ, ενώ ο τζίρος των παικτών στον Ιππόδρομο απέφερε τα μικρότερα έσοδα, με 285 εκατ. ευρώ.

Η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο για την κατά κεφαλήν δαπάνη στα τυχερά παιχνίδια, με αναλογία 800 ευρώ τον χρόνο για κάθε Έλληνα. Την ακρίβεια στις εκτιμήσεις δυσχεραίνει το παράνομο παιχνίδι που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 6 δισ. ευρώ ετησίως.

Από την άλλη, η προστασία του ελληνικού κράτους περιορίζεται στην απαγόρευση εισόδου στα καζίνο των ατόμων κάτω των 23 ετών και στην αίτηση αυτοαπαγόρευσης. Η αίτηση αυτή υπογράφεται είτε από τον ίδιο τον παίχτη είτε από συγγενή πρώτου βαθμού, αφορά μονάχα το καζίνο στο οποίο υποβάλλεται και εφαρμόζεται άμεσα και υποχρεωτικά από την επιχείρηση.



Μπλακτζακ στο διαδίκτυο

Η τεχνολογία βοήθησε τα τυχερά παιχνίδια να επεκταθούν και με άλλους τρόπους. «Τώρα έχουμε και άλλη κατηγορία εξαρτημένων. Οι εθισμένοι από το Ιντερνετ, που αυτοί, ίσως, είναι και οι πιο άρρωστοι από όλους», αναφέρει ο κ. Μπάλλας.

Η αρχή έγινε το 1995, όπου λειτούργησε το πρώτο καζίνο στο Διαδίκτυο από την εταιρεία «Casinos Inc.». Ο ακριβής αριθμός τους σήμερα δεν είναι εξακριβωμένος.

Υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο Αμερικανοί παίζουν τυχερά παιχνίδι μέσω Ιντερνετ, ημερησίως. Αλλά και στην Ευρώπη, παρατηρείται άνθηση του φαινομένου, με την Ιταλία να καταγράφει τον μεγαλύτερο τζίρο. Ακολουθεί η Ισπανία, η Γερμανία και η Βρετανία. Η Ελλάδα βρίσκεται στη δέκατη θέση.



Εξαρτημένοι από το τζόγο: Παιδιά που δε μεγάλωσαν ποτέ?

Για άλλους, τα τυχερά παιχνίδια αποτελούν μια διασκεδαστική δραστηριότητα. Μάλιστα, σε μερικές κουλτούρες, ο τζόγος είναι μια οικογενειακή ασχολία στα πλαίσια μιας οικογενειακής ή φιλικής συνάθροισης, ακριβώς όπως μια εκδρομή. Για κάποιους άλλους, ωστόσο, αυτή η δραστηριότητα αποκτά προβληματικό χαρακτήρα, καθώς γίνεται ανεξέλεγκτη και δεν αποτελεί πλέον επιλογή. Τότε γίνεται λόγος για μια παθολογική ενασχόληση.

Στις δεκαετίες του 20 και του 30, οι Φροϋδικοί αναλυτές θεωρούσαν το τζόγο σαν ένα είδος παιχνιδιού, στο οποίο επιδίδονταν άνθρωποι που δεν ήθελαν να μεγαλώσουν. Το αποτέλεσμα της ανωριμότητας τους ήταν μια έντονη επιθυμία για ευχαρίστηση και άμεση ικανοποίηση στην ενήλικη ζωή.

Αργότερα, κάποιοι συμπεριφοριστές ψυχολόγοι εξήγησαν το τζόγο ως μια συμπεριφορά αυτο-ενίσχυσης, διότι προκαλεί ενθουσιασμό, διέγερση και ένταση. Πίστευαν ότι ο τζογαδόρος επέστρεφε και συνέχιζε να τζογάρει προκειμένου να ανακουφίσει τα αισθήματα ενοχής που του προκαλούσε η παθολογική του επίδοση στο τζόγο. Οι συμπεριφοριστές υποστηρίζουν ότι ο τζόγος είναι μια συμπεριφορά που όπως μαθαίνει κάποιος σε αυτήν, κατά τον ίδιο τρόπο μαθαίνει και χωρίς αυτήν.

Κάποιοι θεωρητικοί πιστεύουν ότι οι παθολογικοί τζογαδόροι έχουν μια προσωπικότητα που δημιουργεί προδιάθεση για δραστηριότητες τέτοιου τύπου. Λέγεται ότι οι παθολογικοί τζογαδόροι έχουν χαμηλά επίπεδα ενδορφινών στον εγκέφαλό τους. Οι ενδορφίνες, χημικές ουσίες που παράγει το σώμα μας φυσιολογικά, προκαλούν κάποιου είδους φυσική «ανάταση». Οι άνθρωποι που έχουν χαμηλά επίπεδα ενδορφινών μπορεί να στραφούν σε μια δραστηριότητα που προκαλεί διέγερση, όπως ο τζόγος, για να τους δώσει αυτήν την ανάταση. Η άποψη αυτή θα εξηγούσε γιατί μερικοί τζογαδόροι εθίζονται στα τυχερά παιχνίδια από την πρώτη τους κιόλας εμπειρία.



Τα διαγνωστικά κριτήρια των εθισμένων παιχτών σε τυχερά παιχνίδια είναι τα ακόλουθα:


1. Το άτομο ασχολείται συνεχώς με πράγματα που αφορούν στα τυχερά παιχνίδια
2. Το άτομο έχει ανάγκη να παίζει μεγάλα χρηματικά ποσά.
3. Ο εθισμένος έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να σταματήσει την ενασχόλησή του, χωρίς επιτυχία.
4. Γίνεται ανήσυχος ή εριστικός όταν προσπαθεί να μειώσει τη δράση του στα τυχερά παιχνίδια.
5. Καταφεύγει σε αυτά όποτε έχει την ανάγκη να ξεχαστεί από τα προβλήματά του και να ανακουφιστεί από μια κατάσταση δυσφορίας.
6. Επιδιώκει συνεχώς να κερδίσει πίσω τα χαμένα.
7. Λέει ψέματα στο οικογενειακό περιβάλλον του.
8. Καταφεύγει σε παράνομες δραστηριότητες.
9. Βάζει σε κίνδυνο κάποια σχέση (επαγγελματική, προσωπική) και σε πολλές περιπτώσεις την χάνει.
10.Στηρίζεται σε άλλους για να τον ενισχύσουν οικονομικά ή να τον ανακουφίσουν.



Η εξέλιξη της παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια περιλαμβάνει συνήθως τέσσερις φάσεις. Η φάση της νίκης, της απώλειας, ακολουθεί η φάση της απόγνωσης, όπου το άτομο εξαντλείται με κάθε τρόπο, ακολουθεί παραπτωματικές συμπεριφορές και αντιμετωπίζει μια πληθώρα προβλημάτων. Τέλος, περνά στη φάση της παραίτησης, όπου εγκαταλείπεται κάθε προσπάθεια διαχείρισης της ζωής.




ΠΗΓΗ