Οι Κυριακές που αγάπησα: Με ΠΡΟ-ΠΟ και "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα"

Μιλήσαμε με τον Κώστα Μότση, τον Ηρακλή Κοτζιά και τον Σήφη Βοτζάκη, τους ανθρώπους που με την φωνή τους στο "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" σημάδεψαν τα κυριακάτικα μεσημέρια μας και βρήκαμε τα δελτία και τις διαφημίσεις του ΠΡΟ-ΠΟ των προηγούμενων δεκαετιών σε μια προσπάθεια να αναβιώσουμε τις ποδοσφαιρικές Κυριακές μας. Το 111 ήταν ο μαγικός αριθμός στο καντράν του τηλεφώνου. Νοσταλγείστε μαζί μας!


Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάγνωση του κειμένου είναι να βάλετε αυτό το κομμάτι να παίζει:




Η δύναμη του παραπάνω κομματιού στο συναισθηματικό μου κόσμο στα μέσα της δεκαετίας του '90 ήταν τόσο μεγάλη που αν ο Παβλόφ ήθελε να κάνει μια επαλήθευση στο διάσημο πείραμα του με τον σκύλο, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτό το τραγούδι κι εμένα για πειραματόζωο.

Πριν περάσουν 20 δευτερόλεπτα από την έναρξη του παραπάνω κομματιού, μπορεί να μην άρχιζαν να μου τρέχουν τα σάλια, ωστόσο είχα προλάβει να τοποθετήσω ενστικτωδώς πάνω στο τραπέζι του σαλονιού ένα στυλό, το δελτίο ΠΡΟ-ΠΟ που είχα παίξει το Σάββατο με τη βοήθεια του πατέρα μου και το “1-2-Χ”. Ήξερα πως ήταν θέμα χρόνου ο Σήφης Βοτζάκης να μας καλησπερίσει από το στούντιο της “ΕΡΑ ΣΠΟΡ” κι εγώ δεν είχα καμία διάθεση να τον στήσω στο καθιερωμένο κυριακάτικο ραντεβού μας.

Το “ακούτε ΕΡΑ ΣΠΟΡ, την εκπομπή "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" από το στόμα του συντονιστή της εκπομπής σήμανε την επίσημη έναρξη της Κυριακής μου. Για τις επόμενες ώρες δεν υπήρχε κάτι άλλο στο μυαλό μου πέρα από τις φωνές των ανταποκριτών στα ποδοσφαιρικά γήπεδα της χώρας και οι πιθανότητες μου να πιάσω 13άρι.

Μετά το "οι σημερινοί αγώνες λεπτό προς λεπτό" ο Μιλτιάδης Παναγιωτόπουλος από το Νίκος Γκούμας, ο Γιώργος Μυρισκλάβος και ο Λευτέρης Σαρελάκος από το ΟΑΚΑ και το Καραϊσκάκη, ο Χρήστος Κοντός από το ΟΑΚΑ και την Λεωφόρο, ο Γιάννης Βοϊτσίδης από την Τούμπα, ο Γιώργος Τραπεζανίδης από το Χαριλάου, ο Κώστας Βασιλάκης από το Ηράκλειο, ο Βασίλης Γεωργίου από την Πάτρα, ο Γιώργος Καρατάσιος από το Αλκαζάρ και οι απεσταλμένοι της εκπομπής στα υπόλοιπα ελληνικά γήπεδα ήταν οι κυριακάτικοι φίλοι μου και όπως συνειδητοποίησα αργότερα, φίλοι των περισσοτέρων ποδοσφαιρόφιλων Ελλήνων.



Το ξεκίνημα της εκπομπής





Οι Κυριακές για όσους αγαπάμε το ποδόσφαιρο δεν ήταν πάντα ίδιες. Δεν ξέρω αν ήταν καλύτερες ή χειρότερες, αλλά σίγουρα δεν ήταν ίδιες. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 δεν υπήρχε ίντερνετ, ούτε καλωδιακή τηλεόραση που να πληρώνει τις ομάδες για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα τηλεοπτικής κάλυψης των αγώνων τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα όλα τα παιχνίδια της τότε Α' Εθνικής να ξεκινούν την ίδια ώρα και ο μοναδικός τρόπος για να ενημερωθείς για την εξέλιξη τους να είναι το ραδιόφωνο.

Εκείνη την εποχή (για μένα αρχές της δεκαετίας του '90) η φράση “αθλητικό ραδιόφωνο” ήταν ταυτισμένη με την “ΕΡΑ ΣΠΟΡ”, αφού δεν υπήρχε κάποιος άλλος σταθμός αμιγώς αθλητικός και η ενημέρωση για την εξέλιξη των αγώνων είχε όνομα: “Μικρόφωνο Στα Γήπεδα”. Οπότε, είτε ήσουν λάτρης του ελληνικού -και όχι μόνο- ποδοσφαίρου, είτε ήσουν παίκτης του ΠΡΟ-ΠΟ ή και τα δύο, άκουγες ευλαβικά την συγκεκριμένη εκπομπή για να ενημερωθείς.

“Η πρώτη εκπομπή βγήκε στον αέρα στις 3 Μαΐου του 1983. Δουλεύαμε τουλάχιστον έξι μήνες νωρίτερα για να φτιάξουμε το σήμα και να σχεδιάσουμε το πρόγραμμα της, με ενημερώνει ο Κώστας Μότσης, ο οποίος μαζί με τον Ηρακλή Κοτζιά αποτέλεσαν τους πρώτους συντονιστές της εκπομπής “Μικρόφωνο στα γήπεδα”. "Ξεκινήσαμε την εκπομπή, θέλοντας να κάνουμε κάτι καινούργιο, κάτι πιο πλούσιο που έλειπε από το ραδιόφωνο εκείνη την εποχή, όπως μας έλεγαν αργότερα οι ακροατές", συμπληρώνει ο Κοτζιάς.

Οι δυο τους συντόνιζαν την εκπομπή μέχρι το 1999, όταν ως κεντρικός παρουσιαστής ανέλαβε ο Σήφης Βοτζάκης. "Μεγάλωσα ακούγοντας Κώστα Μότση και Ηρακλή Κοτζιά. Το 1996 μπήκα για πρώτη φορά στο στούντιο ως βοηθός τους και από το 1999 ανέλαβα τον συντονισμό με μοναδικό διάλειμμα την μαύρη διετία της ΕΡΤ. Την πρώτη μου φορά ως συντονιστής ήταν απολαυστικά. Δεν είχα κανένα άγχος, αφού το είχα εξαντλήσει μπαίνοντας στο στούντιο παρέα με τον Ηρακλή και τον Κώστα. Είχα άγχος να συνυπάρχω με δυο ανθρώπους που θαύμαζα".



Μαθαίναμε σκορ από την αστυνομία

Μετά τον απαραίτητο πρόλογο ο συντονιστής της εκπομπής άρχιζε τις "πάσες" στους ανταποκριτές της "ΈΡΑ ΣΠΟΡ" στα γήπεδα ανά την Ελλάδα."Είχαμε άγχος να μπορέσουν να βγουν όλες οι γραμμές χωρίς τεχνικά προβλήματα ακόμα κι από το πιο απομακρυσμένο γήπεδο της χώρας, ενώ προετοιμαζόμασταν ώρες πριν την σέντρα με το τι έγινε το πρωί στα ξενοδοχεία των ομάδων και με το αν υπήρχαν πιθανοί τραυματισμοί", λέει ο Κώστας Μότσης και συμπληρώνει ο Σήφης Βοτζάκης: "για αυτό και η προετοιμασία της εκπομπής ξεκινούσε ώρες νωρίτερα επικοινωνώντας τηλεφωνικά με τον κάθε ανταποκριτή. Τα πρώτα χρόνια προγραμματίζαμε ακόμα και τον χρόνο που θα χρησιμοποιούσε ο καθένας".

Το μεγαλύτερο άγχος του Ηρακλή Κοτζιά ήταν "να μην κάνω καμιά πατάτα και πω κάποιο αποτέλεσμα το οποίο ίσως να μην είχα πληροφορηθεί σωστά". "Καλά, από πού μάθαινε τα αποτελέσματα και ίσως τα μάθαινε λάθος" ήταν η απορία που μου δημιουργήθηκε από την προαναφερθείσα ατάκα του, για να μου εξηγήσει λίγο αργότερα: "Στις αρχές της δεκαετίας του '80 δεν είχαμε φτάσει ακόμα στο σημείο να έχουμε ανταποκριτές σε όλα τα γήπεδα της επικράτειας. Αυτό είχε ως συνέπεια να πληροφορούμαστε τα σκορ μερικών αγώνων από την αστυνομία. Η αστυνομία έστελνε για δικούς της λόγους έναν εκπρόσωπο της στο γήπεδο της περιοχής και αυτός είχε επικοινωνία μέσω ασυρμάτου με το αστυνομικό του τμήμα. Έτσι, εμείς μιλούσαμε με τα αστυνομικά τμήματα, τα οποία μας πληροφορούσαν για το σκορ του αγώνα που γινόταν στην περιοχή τους. Είχε τύχει, όμως, να μας πουν λάθος αποτέλεσμα και να το μεταφέρουμε κι εμείς με τη σειρά μας λάθος στον "αέρα".



Τα ευτράπελα

Μου έκανε καλή πάσα για τα ευτράπελα της εκπομπής κι εγώ με τη σειρά μου έκανα την ασίστ στους άλλους δύο. "Υπήρχε κόντρα με τον Γιώργο Βαρδινογιάννη, ο οποίος μια περίοδο δεν άφηνε τους δημοσιογράφους μας να μπαίνουν στα μπουθ στα εντός έδρας παιχνίδια του Παναθηναϊκού. Εμείς, όμως, δεν πτοούμασταν και στέλναμε 2-3 ρεπόρτερ σε διαφορετικά σημεία των δημοσιογραφικών και μετέδιδαν από εκεί", θυμάται ο Κώστας Μότσης.

Ο Σήφης Βοτζάκης με τη σειρά του αναφέρει ένα άλλο περιστατικό: "Τετάρτη μεσημέρι συντονίζω Γ' Εθνική. Διεξάγεται ένα ματς του Νοτίου Ομίλου. Βρισκόμαστε στο 85ο λεπτό και το παιχνίδι είναι σημαντικό, γιατί πρόκειται για μία από τις τελευταίες αγωνιστικές και κρίνεται η κορυφή στην βαθμολογία. Την ώρα που είμαι στα άλλα γήπεδα ακούω από τα ακουστικά ότι κάτι έχει γίνει στο συγκεκριμένο γήπεδο. Ακούω θόρυβο, αλλά όχι τον σπίκερ. Δίνω "πάσα" εκεί και ο σπίκερ δεν είναι προετοιμασμένος, γιατί έψαχνε να καταλάβει τι είχε συμβεί. Οπότε μου λέει την εξής απίστευτη ατάκα “Μεγάλη αναστάτωση. Δεν είμαστε σίγουροι αν η μπάλα πέρασε την διανοητική γραμμή”. Κάπου εκεί τέλειωσε η εκπομπή για μένα".

"Στον γραπτό λόγο η γκάφα μένει. Στο μικρόφωνο μπορεί να ξεφύγει κάτι και να το ακούσουν μερικοί ακροατές, αλλά αν δεν το επαναλάβεις και δεν γυρίσεις να το διορθώσεις ξεχνιέται και δεν δημιουργείται αρνητική εντύπωση. Αυτός είναι ο κανόνας στο ραδιόφωνο. Αν αυτό που σου ξεφύγει δεν είναι πάρα πολύ σημαντικό, δεν το διορθώνεις. Αν είναι να το διορθώσεις, κάν' το ακαριαία".




Η αναγνώριση από τον κόσμο

Όταν πήρα τηλέφωνο τον Σήφη Βοτζάκη για να κανονίσουμε τα της συνέντευξης δεν χρειάστηκε να ακούσω άλλη λέξη πέρα από το "παρακαλώ", με το οποίο απάντησε στην κλήση μου για να βεβαιωθώ ότι μιλούσα με τον άνθρωπο -την εποχή Μότση-Κοτζιά ήμουν πολύ μικρός- που με καθήλωσε μπροστά στο ραδιόφωνο στα παιδικά μου χρόνια. Η φωνή του Σήφη Βοτζάκη είναι τόσο χαρακτηριστική που δεν μπορείς να την ξεχάσεις ακόμα και αν την έχεις ακούσει στο ραδιόφωνο μόνο μια φορά.

"Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση από το να πηγαίνεις κάπου και να σε αναγνωρίζουν μόνο από τη φωνή σου. Το μεγαλύτερο έπαθλο είναι η αναγνώριση από τον κόσμο και η αγάπη που παίρνουμε από αυτόν", θα μου αναφέρει στη συνέχεια.

"Η πληρωμή μου ήταν, ότι με αναγνώριζαν από την φωνή σε όποιο γήπεδο της Ελλάδας κι αν πήγαινα. Το "μικρόφωνο στα γήπεδα" είχε φτάσει τα απογεύματα της Κυριακής να έχει 97.5% ακροαματικότητα στην Ελλάδα και 58.6% στην Αθήνα", προσθέτει ο Κώστας Μότσης, ενώ ο Ηρακλής Κοτζιάς μου λέει ότι "ο κόσμος μας έστελνε γράμματα και μας έπαιρνε τηλέφωνο για να μας εκφράσει την αγάπη του".




Το "ΠΡΟ-ΠΟ"

(Το πρώτο δελτίο αφορούσε τους αγώνες που έγιναν την 1η Μαρτίου του 1953)

Πέρα από εμάς τους ακροατές, "ΠΡΟ-ΠΟ" έπαιζαν και οι συντονιστές της εκπομπής. "Στα παιδικά μου χρόνια έπαιζα φανατικά, αλλά δεν είχα επιτυχίες. Στο δημοτικό, όμως, είχα πιάσει ένα "13άρι" με τα κέρδη του οποίου πλήρωνα τις εκδρομές μου μέχρι να τελειώσω και το λύκειο", μου είπε μεταξύ άλλων ο Σήφης Βοτζάκης.

Το "ΠΡΟ-ΠΟ" και το "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" είχαν για καιρό κοινή πορεία, αφού για χρόνια μέχρι να εμφανιστεί το ίντερνετ και το στοίχημα μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον των ποδοσφαιρόφιλων. Όσον αφορά το δελτίο του "ΠΡΟ-ΠΟ", αρχικά δεν είχε καμία σχέση με την σημερινή του μορφή. Αποτελούνταν από μερικά φύλλα, τα οποία είχαν καρμπόν. Έτσι, ό,τι σημείωνε ο παίκτης στο πρώτο φύλλο μεταφερόταν και στα επόμενα. Καταθέτοντας το δελτίο σε κάποιο πρακτορείο του ΟΠΑΠ κράταγε αυτός ένα απόκομμα και τα υπόλοιπα ο ιδιοκτήτης του πρακτορείου.

Όπως βλέπετε στο παραπάνω δελτίο του 1977, δεν υπάρχουν έτοιμες οι επιλογές του "1" του "Χ" και του "2". Ο παίκτης καλούνταν να γράψει μόνος του το σημείο που πίστευε ότι θα ερχόταν το ματς. Αυτό απαιτούσε τα σημεία να είναι καθαρά γραμμένα, ώστε να μην υπάρχουν παρανοήσεις. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο πράκτορας του ΟΠΑΠ έβαζε τον παίκτη να ξαναγράψει τη στήλη του με πιο καθαρά "γράμματα". Το "2", λόγω της καμπύλης, ήταν το πιο δύσκολο σημείο.

Συνήθως, στο κενό ανάμεσα από τις δύο ομάδες γράφαμε το σκορ κατά τη διάρκεια του αγώνα, ακούγοντας το από το "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" και στις στήλες που είχαμε συμπληρώσει κυκλώναμε όσο αποτελέσματα είχαμε "πιάσει". Όταν ολοκληρώνονταν οι αγώνες του δελτίου, ο συντονιστής της εκπομπής τους διάβαζε έναν έναν, όπως γίνεται σήμερα με τους αγώνες του κουπονιού του στοιχήματος. Ανάλογη μορφή είχαν τα δελτία μέχρι τον Απρίλη του '95, όταν έκανε την εμφάνιση του το μηχανογραφημένο δελτίο ΠΡΟ-ΠΟ, εξέλιξη του οποίου είναι το σημερινό.

Στα μέσα του '90 η μία στήλη κόστιζε 30 δραχμές. Αν έβαζες μία διπλή το κόστος πήγαινε στις 60 και για κάθε επιπλέον διπλή το ποσό διπλασιαζόταν. Αντιστοίχως αν έβαζες μια τριπλή η στήλη πήγαινε στις 90 δραχμές και για κάθε επιπλέον τριπλή το κόστος και πάλι διπλασιαζόταν. Υπήρχαν και τότε συστήματα, τα οποία πέρα από τους πράκτορες του ΟΠΑΠ τα ανέλυε η "1-2-Χ", η γνωστή στοιχηματική εφημερίδα, που τότε ασχολούνταν με το ΠΡΟ-ΠΟ.



Ο μαγικός αριθμός "111"

Αν δεν βρισκόμασταν σε χώρο με ραδιόφωνο για να ακούσουμε τα αποτελέσματα του δελτίου και δεν είχαμε υπομονή μέχρι την επόμενη μέρα που θα αναρτούνταν στα πρακτορεία και θα εκδίδονταν στις εφημερίδες, η μοναδική λύση ήταν το "111". Παίρναμε από το σταθερό μας τηλέφωνο το συγκεκριμένο νούμερο, στο οποίο έπαιζε μια κασέτα με την νικήτρια στήλη.

Το "111" το παίρναμε και για έναν ακόμη λόγο. Αν είχαμε πιάσει από 11άρι και πάνω τηλεφωνούσαμε εκεί και μετά την νικήτρια στήλη πληροφορούμασταν τα κέρδη μας σύμφωνα με την διαλογή των δελτίων ΠΡΟ-ΠΟ.



Τα διαφημιστικά σποτ

Το ΠΡΟ-ΠΟ από το 1959 μέχρι και τις αρχές του '90 ήταν το μόνο τυχερό παιχνίδι που οργάνωνε ο ΟΠΑΠ. Με στραμμένη την προσοχή του ΟΠΑΠ εξ ολοκλήρου στην προώθηση του ΠΡΟ-ΠΟ, δημιουργήθηκαν μερικές αξέχαστες διαφημίσεις.

Από την διαφήμιση με πρωταγωνίστρια την Σαπφώ Νοταρά:




και το Μουντιάλ του 1994:





μέχρι τον "κολλημένο με την μπάλα":




Μιας και μιλάμε για διαφημίσεις, ποιος μπορεί να ξεχάσει τα σποτάκια του περιοδικού "Κυνηγεσία-Κυνοφιλία", των στεγανωτικών "Durostick", των πιπών "Herb", των δρεπανοκατσάβιδων "Makita" και των καλτσών συμπίεσης "Varisan Lui" που έπαιζαν κατά τη διάρκεια του "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα";




Το κλείσιμο της Κυριακής

Όταν πια οι αγώνες των ελληνικών ομάδων είχαν λήξει, περιμέναμε τον συντονιστή του "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" να πει τα αποτελέσματα των αγώνων του Campionato, αφού συνήθως οι 3-4 τελευταίοι αγώνες που έκλειναν το δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ προέρχονταν από το ιταλικό πρωτάθλημα. Η ποδοσφαιρική Κυριακή πλησίαζε στο τέλος της και το "Μικρόφωνο Στα Γήπεδα" είχε ενώσει τους απανταχού ποδοσφαιρόφιλους της χώρας για ακόμα ένα απόγευμα.

Όπως μου είπε ο Σήφης Βοτζάκης, αυτό το πετύχαινε γιατί:"Το μικρόφωνο στα γήπεδα ήταν και είναι πάνω από όλα ομάδα -τότε (50-60) ατόμων πανελληνίως- . Δεν παίρνεις πρωτάθλημα με ένα παίκτη".

Την ποδοσφαιρική "σκυτάλη" στη συνέχεια έπαιρνε η "Αθλητική Κυριακή" και το επόμενο πρωί το "ΕΘΝΟΣΠΟΡ", αλλά όπως λέει και ο Zastro, αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

* Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου Watkinson

** Αρχείο ΠΡΟ-ΠΟ: Zastro




ΠΗΓΗ