Η «Μαύρη Τρίτη» του 1929

Ογδόντα ένα χρόνια πριν, τη «Μαύρη Τρίτη» του 1929, η Γουόλ Στριτ κατέρρευσε. Κατά «το μεγάλο κραχ», όπως έμεινε στην ιστορία, εκατομμύρια τίτλοι μετοχών έγιναν απλά χαρτιά, χάνοντας την αξία τους. Ο Dow Jones έχασε 12% και η αγορά 14 δισ. δολ. με αποτέλεσμα οι απώλειες της εβδομάδας να αγγίξουν τα 30 δισ. δολ, δηλαδή δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.




Πριν το κραχ, η Αμερική ευημερούσε. Ο κόσμος δανειζόταν από τις τράπεζες για να παίξει στη Wall Street. Από το 1921 μέχρι το 1929, ο δείκτης Dow Jones έφτασε από τις 60 στις σχεδόν 400 μονάδες. Στις 3 Σεπτεμβρίου βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο του, στις 381.17 μονάδες.


Μία πρώτη γεύση αυτού που θα ακολουθούσε τη Μαύρη Τρίτη 29 Οκτωβρίου, είχαν πάρει οι Αμερικανοί τη Μαύρη Πέμπτη 24 Οκτωβρίου 1929. Εκείνη την ημέρα, οικονομικοί κύκλοι, φοβούμενοι την κάμψη των τιμών των μετοχών, άρχισαν να τις ρευστοποιούν και συνολικά 13 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια. Από τότε, ο Dow Jones παραδόθηκε σε μια σταθερή πτωτική πορεία, παρά το γεγονός ότι οι επικεφαλής των Chase National Bank, J.P. Morgan και National City Bank δέσμευσαν 240 εκατ. δολάρια για τη διάσωση των μετοχών από ελεύθερη πτώση. Στις 24 Οκτωβρίου, ο Dow Jones υποχώρησε 9% και την εβδομάδα που ακολούθησε υπολογίζεται ότι χάθηκαν 30 δισ. δολάρια. Πολλοί δεν έχασαν μόνο τις οικονομίες τους, αλλά χρωστούσαν και στους χρηματιστές τους, και κατ’ επέκταση στις τράπεζες.


Το 1930, εννέα εκατομμύρια λογαριασμοί αποταμιεύσεων εκμηδενίστηκαν και 85.000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση. Μέχρι το 1932, οι άνεργοι έφθαναν τα 14 εκατομμύρια, ενώ μέσα σε ένα χρόνο σημειώθηκαν 23.000 αυτοκτονίες. Εκτιμάται ότι περίπου 140 δισ. δολ. καταθέσεων εξατμίστηκαν και 10.000 τράπεζες έβαλαν λουκέτο. Το χρηματιστηριακό κραχ συνέβαλε στη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση της δεκαετίας του '30, που έπληξε Ευρώπη και Αμερική, με πτωχεύσεις εταιρειών, μαζική ανεργία και μεγάλη κεφαλαιοκρατική συγκέντρωση.


Από το 1929 μέχρι το 1932, οι μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είχαν απολέσει το 73% της αξίας τους. Η Wall Street ανέκαμψε προσωρινά στις αρχές του 1930, ωστόσο λίγο αργότερα συνεχίστηκε η πτωτική πορεία. Μάλιστα, στις 8 Ιουλίου του 1932 ο Dow Jones έφτασε στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών, στις 41.22 μονάδες. Η αγορά επέστρεψε στα προ του 1929 επίπεδα μόλις στα τέλη του 1954.


ΠΗΓΗ